Học lập trình cho người mới bắt đầu – Đây là một chủ đề được nhiều bạn sinh viên theo học ngành công nghệ thông tin quan tâm. Muốn trở thành một lập trình viên giỏi thì cần học những gì? Lộ trình học lập trình nên bắt đầu từ đâu? Nội dung bài viết này sẽ giải đáp cho các bạn đầy đủ những thắc mắc về các vấn đề liên quan đến phương pháp học lập trình dành cho người mới bắt đầu, đặc biệt là các bạn sinh viên mới tiếp cận với lập trình. Cũng như đưa ra lộ trình để giúp bạn trở thành một lập trình viên trong tương lai.

Ở bài viết này mình sẽ hướng dẫn cho các bạn các bước cụ thể và đưa ra một lộ trình hoàn chỉnh để có thể trở thành một lập trình viên xuất sắc. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số chủ đề quan trọng trong lập trình. Sau khi đọc xong bài viết này, bạn sẽ có thể tự mình trả lời các câu hỏi sau:
- Một lập trình viên sẽ đảm nhận những công việc gì?
- Làm thế nào để trở thành một lập trình viên?
- Phương pháp học lập trình hiệu quả là gì?
Với bài hướng dẫn “Học lập trình cho người mới bắt đầu”, đầu tiên chúng ta cần đi tìm câu trả lời cho câu hỏi thứ nhất: Công việc của lập trình viên là gì? Hay nói cách khác: Một lập trình viên sẽ đảm nhận những công việc gì?
Một lập trình viên thì làm những công việc như thế nào?
Trước khi tìm hiểu phương pháp học lập trình cho người mới bắt đầu, bạn cần nắm chắc và hiểu rõ về nghề lập trình cũng như công việc của một lập trình viên. Nói một cách đơn giản, lập trình viên chính là người soạn các mã lệnh giúp điều khiển máy tính cũng như giúp các thiết bị liên quan thực hiện một nhiệm vụ nào đó.
Một nhà phát triển phần mềm sẽ thiết kế và viết lên các chương trình giúp tối ưu hóa quá trình làm việc của con người. Ví dụ như các phần mềm quản lý nhân viên, quản lý tài chính,… Hay đối với những nhà phát triển web, công việc của họ sẽ là soạn các mã lệnh để thiết kế website… Nhìn chung, lập trình viên là người sản xuất và phát triển các chương trình máy tính theo thiết kế hoặc yêu cầu của khách hàng. Đương nhiên, bạn cũng có thể tự tạo ra các chương trình hoặc sản phẩm cho chính mình.

Lập trình là một lĩnh vực rất rộng, những điều được đưa ra ở trên chỉ có ý nghĩa khái quát. Nhiệm vụ của bạn là chọn cho bản thân một hướng đi cụ thể và từng bước thực hiện để trở thành một lập trình viên trong tương lai. Trong quá trình đó, bạn sẽ thu nạp được nhiều kiến thức chưa được đề cập tại đây.
Các bước để trở thành một lập trình viên cho người mới bắt đầu
Trong phần này, chúng ta sẽ đi tìm hiểu chi tiết từng bước một về những điều bạn cần làm và cần nắm được để trở thành một lập trình viên. Đây là những kinh nghiệm được đúc rút từ quá trình học tập, làm việc của người viết và những chia sẻ dành cho các bạn mới bắt đầu học lập trình từ con số 0.
- Lập trình là lĩnh vực rất rộng, bao gồm nhiều kiến thức, thách thức mới mà bản thân người học phải tự tìm hiểu.
- Mức lương của lập trình viên khá cao, nhưng cùng với đó thì công việc cũng không hề đơn giản.
- Thời gian học lập trình cần đủ dài, một sinh viên thường phải mất 3 năm để học các kiến thức lập trình cơ bản trước khi đi vào chuyên môn cụ thể
Sau đây là những điều mà lập trình viên cần trang bị cho bản thân. Đây là lộ trình học lập trình của một sinh viên công nghệ thông tin được sắp xếp theo thứ tự. Và lộ trình này cũng là con đường mà hầu hết những người học lập trình sẽ trải qua.

Xây dựng kiến thức nền móng về lập trình
Là bước đầu tiên và cũng là bước khó khăn nhất trong quá trình học lập trình cho người mới bắt đầu. Đây là bước quan trọng đặt nền móng để trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp.
Các môn học mà sinh viên IT sẽ được tiếp cận trong 3 năm đầu bao gồm như: Nhập môn lập trình, Ngôn ngữ lập trình C/C++, Lập trình hướng đối tượng, Cấu trúc dữ liệu và giải thuật…Quãng thời gian này vô cùng quan trọng và các bạn nên tập trung học thật tốt các môn học này.
C/C++ là ngôn ngữ lập trình đầu tiên được đa số các trường đại học ở Việt Nam cho sinh viên tiếp cận. Tuy nhiên mỗi trường sẽ đưa ra các chương trình học khác nhau và bạn nên học ngôn ngữ lập trình đầu tiên theo chương trình của trường đại học bạn đang theo học.
Bạn sẽ nắm được các kiến thức cốt yếu nhất trong khoảng thời gian 3 năm đầu. Nếu có nền tảng vững chắc, quá trình học lập trình sau này sẽ rất dễ dàng với bạn. Bởi vì đa số các ngôn ngữ lập trình đều có cấu trúc và cú pháp khá giống nhau. Vì vậy các ngôn ngữ lập trình bậc cao vẫn sẽ dựa trên nguyên lý lập trình C/C++.
Một số kiến thức cần thiết của những năm đầu bắt buộc phải nắm vững
- Sử dụng được một ngôn ngữ lập trình
- Nắm được nguyên lý lập trình và tư duy lập trình
- Hiểu biết và nắm được lập trình hướng đối tượng
- Nắm chắc các kiến thức về Cấu trúc dữ liệu(array, stack, queue, linklist, map…), giải thuật cơ bản(tìm kiếm, sắp xếp…)
- Chịu khó tìm hiểu thêm về các kiến thức thông qua internet, sách vở…
- Khả năng đọc hiểu tiếng anh tốt.
- …
Biết cách tra cứu thông tin thông qua internet
Nguồn tài liệu của 2 lĩnh vực lập trình và ngoại ngữ trên internet rất lớn. Vì thế bạn cần nắm được cách sử dụng công cụ tìm kiếm để tra cứu những thông tin cần thiết nhất cho mình. Việc tra cứu thông tin không có gì khó nhưng không phải ai cũng biết cách tra cứu thông tin đúng.
Ví dụ khi cần tìm tài liệu C/C++, bạn hãy tra cứu cụm “tài liệu lập trình C++” trên Google. Hoặc giả dụ bạn muốn cài phần mềm tên xxx, hãy thử tìm kiếm cụm từ “cách cài xxx”…
Hầu hết các câu trả lời về các lỗi bạn gặp phải trong quá trình code đều có thể tìm kiếm được trên Google. Nếu muốn tìm kiếm cách giải quyết cho lỗi code nào đó, hãy copy dòng thông báo lỗi và search trên Google. Và việc có vốn ngoại ngữ tốt (Tiếng Anh) sẽ giúp bạn dễ dàng hiểu được nội dung của thông báo lỗi và nhanh chóng tìm được cách giải quyết trên mạng.
Ví dụ, khi chạy đoạn code này:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
|
#include <stdio.h>
int main(){
int a, b;
printf(“\nNhap a = “)
scanf(“%d”, &a);
printf(“\nNhap b = “);
scanf(“%d”, &b);
printf(“\nTong cua %d + %d = %d”, a, b, a+b);
}
|
Sẽ có thông báo lỗi xuất hiện: [Error] expected ';' before 'scanf
. Điều này nghĩa là bạn thiếu dấu ‘;’ ở trước lệnh scanf. Nếu hiểu nội dung thông báo và thử tìm kiếm lỗi đó trên Google thì bạn sẽ tìm thấy câu trả lời cho lỗi đó.
Sở hữu một kho kiến thức đồ sộ, Internet sẽ là bạn đồng hành cùng bạn từ khi đi học cho đến lúc bạn đi làm. Hãy tận dụng nó để tìm được những tài liệu hay và bổ ích. Bạn sẽ học được rất nhiều kiến thức hoàn toàn miễn phí từ internet đấy.
Kỹ năng đọc hiểu tài liệu tiếng anh chuyên ngành
Ít nhất trình độ tiếng Anh của bạn phải đủ để có thể đọc hiểu được các tài liệu tiếng Anh chuyên ngành. Bạn thử nghĩ mà xem:
- Tại một đất nước 90 triệu dân như Việt Nam, có bao nhiêu phần trăm người hoạt động trong lĩnh vực lập trình? Trong đó, có bao nhiêu % người đi chia sẻ kiến thức lập trình?
- Tiếng anh là ngôn ngữ toàn cầu
- Vậy thì hãy học thật tốt tiếng Anh để có thể tiếp cận được nền tảng kiến thức của nhân loại.
Các kiến thức lập trình mà bạn học ở trường là kiến thức cơ bản. Do đó, rất dễ dàng để tìm kiếm tài liệu bằng tiếng Việt. Nhưng số lượng tài liệu tiếng Việt rất nhỏ so với tiếng Anh. Nếu sau này đi làm, bạn phải thực hiện các công việc đòi hỏi chuyên môn cao, ít người biết đến cũng như ít tài liệu hơn, thì tiếng Anh sẽ là giải pháp duy nhất giúp bạn giải quyết vấn đề.
Ý thức việc tự học
Để có thể tiến bộ nhanh, bạn cần có kĩ năng tự học. Với lượng kiến thức ít ỏi thu được trên giảng đường, bạn không thể giỏi được. Với chừng đó thời gian, thầy cô chỉ có thể đưa ra cho bạn các từ khóa trọng tâm. Việc học ở trường đại học chỉ giúp bạn nhìn thấy được các con đường có thể đi, còn việc chọn hướng đi là việc của bạn.
Trong quá trình học, bạn nên tham gia vào các hội nhóm, các diễn đàn trao đổi về lập trình. Bằng cách này, bạn sẽ học được nhiều kiến thức từ những chia sẻ của người khác. Hãy tự tìm kiếm các câu trả lời và tự mình giải các bài tập liên quan về ngôn ngữ lập trình bạn đang theo học.
Thử tìm kiếm các khóa học lập trình trên Youtube, tự học và viết ra một ứng dụng cho riêng mình. Khám phá các kiến thức mới và tìm hiểu nó.
Ngoài ra, bạn có thể tự tạo ra một blog cá nhân để chia sẻ về các kiến thức đã học được. Hoặc ghi chép lại quá trình tự học của bản thân.
Lựa chọn một hướng đi phù hợp với bản thân
Có rất nhiều lĩnh vực khác nhau trong lập trình. Mỗi ngôn ngữ lập trình chỉ có thể đáp ứung một nhu cầu nào đó. Sau đây là một số lĩnh vực lập trình phổ biến nhất hiện nay:
Web developers
Lập trình web chia làm 2 loại: front-end dev và back-end dev. Vai trò của lập trình viên Front-end là viết mã quy định trang web và trình bày nội dung của nó. Các lập trình viên back-end sẽ có nhiệm vụ viết các ứng dụng web, các chương trình phức tạp khác bổ sung vào khuôn khổ để trang web có thể hoạt động.
Software programmers
Đây là thuật ngữ để chỉ những lập trình viên tạo ra các phần mềm máy tính. Các công ty outsource ở nước ta hiện nay thường nhận các dự án có sẵn bản thiết kế từ nước ngoài về để cho lập trình viên viết nên các phần mềm theo thiết kế đó.
Data scientists
Là các nhà khoa học dữ liệu và hoạt động trong nghiên cứu hoặc học thuật. Công việc của Data Scientists là phân tích kho dữ liệu để tìm ra các thông tin hữu ích. Ví dụ như từ việc phân tích lịch sử mua sắm của kahsch hàng để tìm ra tìm ra sở thích của họ.
Database Administrator
Đây là những người quản lý, tổ chức, phân tích và bảo mật kho dữ liệu của các công ty.
Mobile app development
Với số lượng sử dụng cũng như nhu cầu về các ứng dụng di động nagỳ càng tăng lên như hiện nay, mobile app development đang trở thành một lĩnh vực lập trình thu được nhiều lợi nhuận. Công việc của những người này trên thiết bị di động là phát triển các trò chơi cũng như ứng dụng trên các thiết bị di động.
Những lĩnh vực kể trên chỉ là các lĩnh vực phổ biến nhất hiện nay. Ngoài ra trong lập trình còn có rất nhiều những ngành nghề và lĩnh vực khác nữa.
Nắm chắc ít nhất một ngôn ngữ lập trình
Để trở thành một nhà phát triển website, hãy học HTML, CSS, JS,… PHP hoặc .NET…
Mỗi ngôn ngữ lập trình sẽ phục vụ cho một lĩnh vực nào đó. Một ngôn ngữ lập trình không thể đáp ứng được hết tất cả yêu cầu của bạn. Vì vậy, bạn muốn theo đuổi lĩnh vực nào thì hãy học ngôn ngữ lập trình phù hợp với lĩnh vực đó.
Thực hành thật nhiều
Nếu muốn tiến bộ, cách duy nhất và hiệu quả nhất là thực hành. Hãy sử dụng ngôn ngữ lập trình mà bạn đang học để làm ra các sản phẩm sử dụng ngôn ngữ đó. Với cách đó, bạn sẽ nhanh chóng tiến bộ và không cảm thấy chán nản trong quá trình học.
Hãy thực hành thật nhiều. Đó là chìa khóa để giúp bạn trở thành một lập trình viên xuất sắc.
Lựa chọn một công việc thích hợp
Việc tự học là cần thiết nhưng chưa đủ. Không phải học thật giỏi thì bạn mới có thể đi làm. Học tập là một hành trình dài và không bao giờ là đủ. Vì vậy, nếu đã nắm chắc các kiến thức cơ bản, bạn hãy tìm một công việc phù hợp với bản thân.

Tham gia vào doanh nghiệp thì bạn mới có thể biết được những yêu cầu của họ. Lúc này, hãy phát huy khả năng chịu khó, ham học hỏi của bản thân. Việc biết thêm nhiều kiến thức dĩ nhiên là rất tốt. Tuy nhiên chỉ học thôi không đủ. Khi đi làm, bạn sẽ có thể ứng dụng các kiến thức vào công việc và học hỏi thêm được nhiều điều mới mẻ. Với kinh nghiệm của cá nhân mình, học từ quá trình làm việc thực tế sẽ mang lại hiệu quả cao hơn so với việc tự học ở nhà.
Bạn nên tìm hiểu yêu cầu của nhà tuyển dụng đối với lập trình viên qua các trang tuyển dụng. Từ đó, xem bản thân còn thiếu gì để bổ sung kiến thức về nó.
Không ngừng học hỏi
Luôn duy trì tâm thế học, học nữa và học mãi.

Kết luận
Với bài viết này, mình hi vọng các bạn – những người mới bắt đầu học lập trình có thể tìm được con đường đúng đắn cho riêng mình. Đồng thời, mong các bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi :Học lập trình cho người mới bắt đầu như thế nào?”
Nếu có bất kỳ ý kiến đóng góp nào, hãy để lại comment ở dưới bài viết nhé. Chúc các bạn thành công trên con đường đã chọn!
Mục lục nội dung
- 1 Một lập trình viên thì làm những công việc như thế nào?
- 2 Các bước để trở thành một lập trình viên cho người mới bắt đầu
- 2.1 Xây dựng kiến thức nền móng về lập trình
- 2.2 Biết cách tra cứu thông tin thông qua internet
- 2.3 Kỹ năng đọc hiểu tài liệu tiếng anh chuyên ngành
- 2.4 Ý thức việc tự học
- 2.5 Lựa chọn một hướng đi phù hợp với bản thân
- 2.6 Nắm chắc ít nhất một ngôn ngữ lập trình
- 2.7 Thực hành thật nhiều
- 2.8 Lựa chọn một công việc thích hợp
- 2.9 Không ngừng học hỏi
- 3 Kết luận